اقتصاد دانش بنیان

کاربری دانش بنیان خانه های تاریخی

سرپناهي براي پرورش ايده ها

سيري گذرا بر سيماي تمامي  شهرهاي ايران، ما را با بناهاي فاخر تاريخي مواجه مي سازد که همچون نگين هاي ارزشمندي هويت شهرها را شکل داده اند. بناهاي زيبا و خارق العاده اي که برخي به لحاظ معماري داراي ساختار و ارزش هاي زيبايي شناختي منحصر به فرد هستند و از شهرت جهاني برخوردارند. بناهايي که روزگاري نه چندان دور، زندگي در آن ها جريان داشته است. اما در حال حاضر حيات از آن ها رخت بسته و کوله باري از فرسودگي جايگزين آن شده است و هرچه زمان مي گذرد، بيشتر نقش و اهميت خود را به عنوان محيطي براي پرورش و زندگي انسان از دست مي دهند.

متاسفانه بناهاي تاريخي به دليل ساختار و کالبد منحصر به  فرد خود، پاسخگوي نيازهاي مدرن شهرنشينان نيستند. اما توجه به اين مسئله ضروري است که اين بناها به واسطه  برخورداري از ارزش هاي مثبت و نادر، در صورت مداخله در شکل کالبدي و تعريف کاربري جديد، قابليت بازگشت مجدد در بطن جامعه را دارند.

از اين لحاظ، بهره گيري از دانش و فناوري هاي نوين مهندسي عمران در پيوند موزون با معماري سنتي به صورت کالبدي و کاربري، ضمن پاسخگويي به نيازهاي مدرن شهرنشينان، موجب صيانت مقام و منزلت بناهاي تاريخي و حفظ بخشي از فرهنگ و تاريخ يک سرزمين مي شود.

از اين رهگذر مي توان به موزه لوور پاريس در Palais des Tuileries با قدمت 827 سال، ساختمان سناي فرانسه در Palais du Luxembourg با قدمت چهارصد سال، ساختمان مجلس بريتانيا در
Westminster Palace با قدمت هزار سال و همچنين موزه آرميتاژ سن پترزبورگ در Winter Palace با قدمت 285 سال اشاره کرد.

با توجه به آنچه ذکر شد، «خانه کمپاني» در زمره نفيس ترين خانه هاي تاريخي شهر تبريز، اين قابليت را داشت که کالبد و کاربري آن احياء شود. اين خانه زيبا که در آثار ملي ايران به ثبت رسيده، با قدمتي حدود 85 سال به دليل فرسودگي طبيعي مصالح در گذر زمان، عدم رسيدگي و نگهداري در معرض آسيب هاي متعددي قرار گرفته بود و وضعيت مطلوبي نداشت، اما با درايت هاي لازم، انجام عمليات مهندسي و تعريف کاربري جديد، اين بناي خاموش به عنوان مرکز علم و فناوري، مجددا به متن زندگي جامعه بازگشت.

در راستاي حفظ و نگهداري اين بناي فرهنگي تاريخي، شکل جديدي از کارکرد براي اين بنا تعريف شد که معطوف به مهم ترين دغدغه هاي جامعه ايران، يعني علم و کسب  و کار است. در اين راستا، طبقه تحتاني بنياد ملي نخبگان استان آذربايجان  شرقي ميزبان دانشجويان، تيم هاي صاحب ايده و توانمند در قالب مرکز شتابدهي شمال غرب بنياد ملي نخبگان انتخاب شد.

مراکز شتابدهي، ساختارهايي حمايت محور هستند که مسئله اي نوپا در ايران و رويدادي با سابقه اي درخشان و طولاني در جهان است. اين مراکز که با سرمايه گذاري بخش خصوصي از شکل گيري استارت آپ ها و کسب  و کارهاي نوپا حمايت مي کنند، در مدت زماني که تيم هاي استارت آپي را ميزباني مي کنند، امکاناتي همچون فضاي کار اشتراکي، سرمايه گذاري اوليه، مشاوره يا منتورينگ و دوره هاي آموزش کسب  و  کار را در اختيار آن ها قرار مي دهند. چنانچه نخست اشاره شد، فضاي کار اشتراکي جهت استقرار تيم هاي استارت آپ ها براي پرورش ايده اوليه و دستيابي به اهداف مورد نظر، از ضروريات پروژه محسوب مي شود.

اما تهيه فضاي مناسب براي ايده هاي خلاقانه هم براي دولت و هم براي کارآفرين نوپا مستلزم هزينه اي هنگفت است. چه بسا طرح هاي کثيري که به واسطه نبود امکانات، سرمايه اوليه و حمايت دولت به دست فراموشي سپرده شده و منجر به بيکاري فزاينده در بين تحصيل کنندگان، هدر رفتن قابليت هاي ذهني و عملي شده است.

از اين رو، در وضعيت کنوني ايران، استفاده بهينه از سرمايه هاي ملي و مزاياي خانه هاي تاريخي همچون حفظ هويت شهرها، تداوم خاطرات جمعي (کهن الگو ها)، صرفه جويي در مصالح ساختماني، کاهش هزينه ها و کمک به اقتصاد کشور، بي شک انتخاب شايسته اي است.

خانه کمپاني با چنين ديدگاهي از لحاظ کاربري و عمراني احياء شده است؛ اين مرکز شتابدهي براي کسب و کارهاي نوپاي برگزيده از رويدادهاي جمعه کارآور، شتاب و هم نت برنامه اي 9 ماهه پيش بيني کرده است که شامل دو بخش اصلي است. در بخش اول تيم هاي برگزيده به مدت دو ماه و نيم وارد مرحله پيش شتابدهي و حرکت در مسير کارآفريني تحت نظارت شتابدهنده هاي بخش خصوصي مي شوند. اين مرحله بيشتر شامل حضور در کارگاه هاي توانمندسازي، سمينارها و جلسات با مربيان و بنيان گذاران کسب  و کارهاي نو براي ارتقاء توانمندي و کسب تجربه است. به طوري که در انتهاي اين مرحله، تيم ها قادر به ارائه مدل کسب  و کار خود با جزئيات فني دقيق براي ارائه به سرمايه گذاران و صندوق هاي سرمايه گذاري خطرپذير خواهند بود. در صورت گذراندن موفقيت آميز بخش اول، تيم ها وارد فاز شتابدهي به مدت 6 ماه مي شوند. در بخش دوم، تيم ها از تمامي  مزاياي اين مرکز به علاوه سرمايه اوليه که توسط شتابدهنده هاي بخش خصوصي و صندوق هاي خطرپذير فراهم شده است، بهره مند مي شوند.

در مرمت کالبدي بنا نيز، بيشتر وارد حوزه بهسازي شده و شاکله اصلي مجموعه حفظ شده است. به طوري که با تلفيق معماري مدرن و معماري سنتي، ضمن تعريف کاربري پويا و مورد نياز مستعدين برتر و دانشجويان، اصالت بنا نيز حفظ شده است. همچنين پس از عمليات مهندسي ساختمان به دليل تغيير کاربري، کليه تجهيزات متناسب با فضاي کسب و کار براي تيم هاي استارت آپ طراحي شده است.

صرف نظر از مسئله صرفه جويي اقتصادي در احياي اين خانه تاريخي با کاربري علمي، انس مجدد جوانان با اين خانه  زيبا و حاکم بودن آرامش منحصر به  فرد در آن بسيار حائز اهميت است. فضاي دلنشين و سرسبز حياط بيروني با سنگفرش و نماي ساختمان سنتي، مزين به گچبري هاي ظريف به نقش گل و نقوش هندسي که نگاه هر بيننده اي را به خود خيره مي کند و همچنين سقف گنبدي شکل و کوتاه طبقه تحتاني برخلاف سقف کشيده طبقه فوقاني با آجرکاري هايي که با ظرافت تمام به دست استادان زبردست در دل ديوارها جاگذاري شده، با تراوش بوي زندگي از خود و تاثيري که بر روان انسان مي گذارد، موجب هماهنگي، همدلي، همسويي و تعادل هرچه بيشتر بين تيم هاي استارت آپي مي  شود.

در پايان سخن اين را بايد گفت که خانه کمپاني که روزگاري مأمني براي خانواده يا خانواده هايي بوده است، در 16 بهمن ماه 1395 با حضور جناب آقاي دکتر سورنا ستاري، معاون علمي  و فناوري رئيس جمهور و رئيس بنياد ملي نخبگان، استوارتر از قبل، سرپناهي براي جوانان توانمند ايران زمين شد؛ سرپناهي براي پرورش ايده ها و تکميل بخشي از اکوسيستم علم و فناوري به منظور دستيابي به پيشرفت هاي علمي  که نياز مبرهن جامعه ايران است.

منبع: مجله دانش بنیان